John Jameson & Son

​

Dublin’de sokakta yürürken yerdeki rögar kapaklarında “Uisce” yazdığını görüyorsunuz—mâlum, “viski” kelimesinin kökeni de İrlandaca “hayat suyu”, “uisce beatha”. Yahya Kemal’in Madrid için “bir yerdeyiz ki söz denilen şey palavradır” dediği gibi, “bir yerdeyiz ki su denilen nesne viskidir”.

​

John Jameson & Son (hem Joyce’un zamanında, hem de bugün) İrlanda’nın en büyük viski üreticisi. İrlanda viskisi gerçekten de kendi karakteri olan bir içki; üçüncü kez distile edildiği için tadı İskoç viskisine göre daha yumuşak, daha kolay içiliyor.

​

Jameson, Ulysses’de adıyla dört kere anılıyor: s. 174’te Davy Byrne’s’de (Bloom’un başına iş açacak olan at yarışı tüyosu dedikodusu yayılırken) Paddy Leonard ısmarlıyor; Tepegöz bölümünde önce s. 327’de Martin Cunningham markanın başharfleriyle  “J. J. ve S.” ısmarlıyor, sonra  s. 329’da Ned Lambert Jameson’ıyla kadeh kaldırıyor (“Tereyağlı balıklar yiyesin”); kitabın sonunda Molly, Stephen’ın o alkolik profesörlerden biri olmamasını umduğunu düşünürken içinden bunun kötü bir örneği için “tescilli bir John Jameson profesörü” diye geçiriyor (s. 743). “İçki” anlamına gelen bir deyim olan John Barleycorn’un (s. 98) benzerliği ise bir rastlantı, bu deyim Jameson şirketinden çok daha eski.

​

Joyce’un sevdiği içkinin beyaz şarap olduğunu biliyoruz. Yine de, belli ki, John Jameson’u hem kitaplarında tasvir ettiği İrlanda kültürünün temel bir unsuru olarak, hem de kendi adının başharfleriyle yakınlığından dolayı kullanmayı sevmiş. Kendi ailesinin başına gelen önemli felaketlerden biri de viski ile bağlantılı: babası bir viski imalathanesine yatırım yapıp önemli miktarda para batırmış. Finnegans Wake’i bitiremeyeceğinden korktuğu bir dönem, James Stephens adlı şairden kitabı tamamlamasını rica etmeyi düşünmüş ve kitabın kapağında “J J ve S” yazmasının güzel olacağını yazmış bir mektubunda. Gilbert Seldes’e şöyle söylediği de biliniyor: “Tüm İrlanda viskileri Liffey’nin suyunu kullanıyor; biri dışında hepsi suyu filtreliyor, bir tek John Jameson’s suyu çamuruyla herşeyiyle kullanıyor. Ona özel niteliğini veren bu”.

​

Finnegans Wake’te John Jameson & Son’a 15 gönderme var.  Kitabın hemen başındaki (3.13) “Jem and Shen” hem kitabın düşman ikiz kardeşleri Shem ve Shaun’u, hem de Jameson’ı ima ediyor. Kitap boyunca bu ifade “jemassons”, “jonjemsums”, “John Jacobsen”, “Juan Jamiesan hastaluego”, “S Samson and son” gibi haller aldıktan sonra kitabın sonuna yaklaşırken yine Shem ve Shaun’a bağlanıyor: “Shaun Shemsen” (533.34).

​

Radyonun mucidi Guglielmo Marconi’nin John Jameson’un torunlarından biri olması bu konudaki ilginç bağlantılardan biri. Joyce da kablosuz iletişim teknolojisiyle özellikle ilgilenmiş, Marconi’nin İrlanda’da kurduğu istasyonu ziyaret edip Marconi ile tanışmaya çalışmış.

​

Joyce’un hayatı ve eserlerinde viski teması üzerine güzel bir yazı:

​

https://scotchwhisky.com

​

Armağan Ekici

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​